Przedmiotowe Zasady Oceniania
obowiązujące w klasach IV - VIII

 

JĘZYK POLSKI
 

1.  

Program

„Nowe słowa na start!” Program nauczania ogólnego języka polskiego w klasach IV – VIII szkoły podstawowej, Marlena Derlukiewicz – kl. 4 i 7

Podręczniki

Nowe słowa na start - podręcznik do języka polskiego dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Anna Klimowicz, Marlena Derlukiewicz
Nowe słowa na start - podręcznik do języka polskiego dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Joanna Kościerzyńska, Małgorzata Chmiel, Maciej Szulc, Agnieszka Gorzałczyńska–Mróz

 

Różne sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów

• recytacja prozy i poezji,
• odpowiedzi ustne,
• prace klasowe,
• sprawdziany,
• kartkówki,
• testy,
• dyktanda,
• prace domowe,
• zadania wykonywane w zeszycie,
• wypowiedzi pisemne na lekcji,
• prace długoterminowe, m.in. projekty, gazetki,
• udział w konkursie klasowym, szkolnym, międzyszkolnym, w przedstawieniu, akademii szkolnej,
• różnorodne działania twórcze, w których uczeń prezentuje swoje pasje i wykorzystuje uzdolnienia.

 

 

KLASA IV

 

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Ocena końcowa jest wypadkową ocen cząstkowych, które uczeń otrzyma w ciągu roku szkolnego.

 

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,
• posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,
• z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,
• współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,
• wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować  je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji,
• posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w  piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

 

OCENA DOBRA

Uczeń:

• w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,
• samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela – trudne,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych i stylistycznych,
• bierze czynny udział w lekcji,
• wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

 

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

• częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy IV,
• samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy nauczyciela,
• odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi cechuje ubogie słownictwo,
• wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,
• niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,
• rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

• opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej dla  klasy IV,
• większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,
• czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,
• ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,
• nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,
• nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,
• pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,
• często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

• nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach  z zakresu podstawy programowej dla klasy IV,
• ma kłopoty z techniką czytania,
• nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,
• wykazuje się niechęcią do nauki,
• zaniedbuje wykonywanie prac domowych,
• nie angażuje się w pracę grupy.

 

Zakres wiadomości i umiejętności zapisanych w podstawie programowej dla klasy IV

 

Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń:

• omawia elementy świata przedstawionego w poezji, wyodrębnia obrazy poetyckie, określa nastrój wiersza,
• zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, ożywienie, porównanie oraz określa ich funkcję,
• rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, strofę, rym, rytm, refren, liczbę sylab w wersie,
• rozpoznaje podmiot liryczny/osobę mówiącą w wierszu,
• opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność, 
• wskazuje w utworze bohaterów i narratora, charakteryzuje ich,
• określa tematykę oraz problematykę utworu, 
• nazywa wrażenia, jakie budzi w nim czytany tekst, 
• określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi,
• przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia,
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach,
• wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera,
• wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio,
• określa temat i główną myśl tekstu, 
• dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie),
• odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych,
• rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach,
• odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze,
• wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka),
• rozpoznaje czytany utwór jako : opowiadanie, legendę, baśń, komiks oraz wskazuje ich cechy gatunkowe, 
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych, 
• odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia,
• świadomie i z uwagą odbiera filmy, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży.

 

Kształcenie językowe

Uczeń:

• identyfikuje tekst jako komunikat, identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi, 
• określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi, 
• rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała),
• rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba, 
• rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i  rozkazujące – rozumie ich funkcje i je stosuje,
• rozpoznaje w wypowiedziach części mowy, określa ich funkcje w tekście,
• odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych, 
• rozpoznaje formy przypadków, liczby i rodzaju gramatycznego rzeczownika, przymiotnika oraz określa ich funkcje w wypowiedzi, 
• poprawnie stopniuje przymiotniki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach,
• dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi,
• rozpoznaje bezosobowe formy czasownika,
• rozpoznaje formy liczby, osoby, czasu czasownika oraz określa ich funkcje w wypowiedzi,
• poprawnie stopniuje przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach,
• rozpoznaje przyimek i określa jego rolę w wypowiedzi,
• rozpoznaje spójnik i jego funkcję w wypowiedzi,
• nazywa części zdania (podmiot, orzeczenie) i rozpoznaje ich funkcje składniowe  w wypowiedzeniach,
• rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdania pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, rozumie ich  funkcje i stosuje w praktyce językowej,
• przekształca konstrukcje zdaniowe, np. zdania w równoważniki zdań i odwrotnie, zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie,
• stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi, 
• pisze poprawnie pod względem ortograficznym, stosuje zasady pisowni,
• poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu,
• rozróżnia synonimy/wyrazy bliskoznaczne oraz antonimy/wyrazy przeciwstawne, rozumie ich funkcje w   tekście i stosuje we własnych wypowiedziach.

 

Tworzenie wypowiedzi ustnych i pisemnych

Uczeń:

• zna zasady budowania akapitów,
• uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu,
• tworzy wypowiedzi pisemne i ustne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym w następujących formach gatunkowych: List prywatny, opis przedmiotu, opis postaci, notatka, plan (ramowy i szczegółowy)  tekstu, opowiadanie twórcze i odtwórcze, zaproszenie, dialog, podziękowanie, ogłoszenie, kartka z pozdrowieniami i życzeniami,
• wygłasza z pamięci tekst ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym, z następstwem pauz.

 

Samokształcenie:

• doskonali ciche i głośne czytanie, 
• korzysta ze słownika języka polskiego, ze słownika ortograficznego,
• doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji, 
• zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line), 
• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań,
• korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje, 
• poznaje życie kulturalne swojego regionu.

 

KLASA VI

 

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Ocena końcowa jest wypadkową ocen cząstkowych, które uczeń otrzyma w ciągu roku szkolnego.

OCENA NIEDOSTATECZNA

Otrzymuje ją uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na oceną dopuszczającą.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

• stara się wypowiadać na temat;
• stosuje wypowiedzenia proste i rozwinięte, pojedyncze i złożone w procesie mówienia i pisania;
• mówi o swoich przeżyciach w danej sytuacji , nazywa przeżycia bohatera literackiego;
• nazywa cechy bohatera, wyciąga proste wnioski dotyczące jego postępowania;
• wygłasza z pamięci krótsze teksty;
• czyta odpowiednio dobrane teksty literacki i w większości rozumie ich treść;
• wie, czym się różni opowiadanie od powieści;
• umie wskazać elementy świata przedstawionego w literaturze;
• odczytuje teksty kultury: komiks, obraz, rzeźbę;
• zauważa podobieństwa i różnicę między utworem literackim a jego adaptacją filmową czy teatralną;
• wskazuje rymy w wierszu;
• stara się koncentrować na słuchaniu wypowiedzi rozmówców;
• dokonuje przekładu intersemiotycznego wysłuchanego komunikatu, np. wykonuje ilustracje do tekstu piosenki;
• wplata dialog w tekst narracyjny;
• usiłuje zredagować opowiadanie twórcze i odtwórcze;
• streszcza tekst;
• umie napisać ramowy plan wypowiedzi;
• potrafi rozróżnić intencje wypowiedzi;
• rozpoznaje z pomocą nauczyciela formę odmiennych części mowy;
• wskazuje nieodmienne części mowy;
• zna pojęcie głoski i litery;
• dzieli wyrazy na sylaby;
• z pomocą nauczyciela rozróżnia części zdania i rodzaje zdań;
• potrafi zinterpretować proste związki frazeologiczne i zastosować je;
• w zakresie ortografii doskonali umiejętności nabyte w klasach poprzednich oraz :
• przenosi wyrazy zawierające przedrostek;
• zna zasady pisowni „nie” z różnymi częściami mowy;
• stara się poprawnie pisać liczebniki;
• stara się stosować zasady interpunkcyjne poznane w klasach 4 i 5.

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

• uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej;
• stara się budować spójne i logiczne wypowiedzi posługując się poprawnym słownictwem;
• stosuje się do zasad kulturalnej dyskusji i potrafi sformułować jeden argument;
• mówi o swoich przeżyciach w danej sytuacji , nazywa przeżycia bohatera literackiego;
• podejmuje próby scharakteryzowania i oceny bohatera literackiego;
• wygłasza z pamięci teksty;
• czyta ze zrozumieniem tekst literacki;
• rozpoznaje podstawowe środki stylistyczne;
• wyróżnia gatunki powieści;
• wyszukuje i określa elementy świata przedstawionego w literaturze;
• wskazuje rymy i odróżnia rymy męskie i żeńskie;
• nazywa środki masowego przekazu i określa ich podstawowe funkcje;
• określa rodzaje czasopism;
• odróżnia język potoczny od literackiego;
• zauważa podobieństwa i różnice między utworem literackim a jego adaptacja filmową czy teatralną;
• zauważa w tekście reklamy słownictwo wyrażające perswazję;
• koncentruje się na słuchaniu wypowiedzi rozmówców;
• z pomocą nauczyciela przygotowuje słuchowisko i scenkę dramatyczną;
• próbuje ocenić wypowiedź swoją i innych;
• stara się zachować poprawność językową i stylistyczna dłuższych wypowiedzi;
• redaguje fragment dziennika, kartkę z pamiętnika, opis z elementami charakterystyki, list oficjalny, notatkę;
• w opowiadaniu twórczym i odtwórczym stosuje opis przedmiotu, miejsca, postaci oraz wplata dialog;
• podejmuje próby spójnego opisu dzieła plastycznego;
• streszcza tekst w porządku chronologicznym;
• próbuje skonstruować szczegółowy plan wydarzeń;
• podejmuje próbę opisu postaci uwzględniając jej cechy charakteru i osobowości;
• dzieli tekst na akapity;
• rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy;
• stosuje zasady koniugacji i deklinacji;
• zna pojęcie głoski i litery, rozróżnia rodzaje głosek;
• dzieli wyrazy na sylaby i przenosi wyraz;
• dostrzega różnicę między zapisem a wymową głosek;
• rozróżnia części zdania i rodzaje zdań;
• rozróżnia zdania pojedyncze i złożone i potrafi je przekształcać;
• zna rodzaje zdań złożonych;
• potrafi zinterpretować związki frazeologiczne i zastosować je;
• w zakresie ortografii doskonali umiejętności nabyte w klasach poprzednich oraz :
• przenosi wyrazy zawierające przedrostek;
• stara się stosować zasady pisowni „nie” z różnymi częściami mowy;
• pisze poprawnie liczebniki;
• stara się stosować zasady interpunkcyjne poznane w klasach 4 i 5.

OCENA DOBRA

Uczeń:

• uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej;
• buduje spójne i logiczne wypowiedzi, posługując się poprawnym słownictwem;
• uczestniczy w dyskusji na dany temat, przedstawia logiczne, rzeczowe argumenty, stara się przekonać uczestników dyskusji do przyjęcia jego stanowiska;
• wzbogaca wypowiedzi o niewerbalne środki wyrazu stosowne do sytuacji;
• mówi o swoich przeżyciach w danej sytuacji , nazywa przeżycia bohatera literackiego;
• charakteryzuje i ocenia bohatera literackiego;
• wygłasza z pamięci teksty i dobiera odpowiednio barwę i ton głosu;
• zwraca uwagę na poprawność językową i stylistyczną swoich wypowiedzi;
• przeprowadza wywiad;
• czyta ze zrozumieniem tekst literacki;
• rozpoznaje środki stylistyczne i wskazuje ich funkcje;
• wyróżnia gatunki powieści;
• posługuje się terminami : fabuła, akcja, wątek;
• wyszukuje i określa elementy świata przedstawionego w literaturze;
• wskazuje rymy i odróżnia ich rodzaje;
• wskazuje cechy powieści i opowiadania;
• nazywa środki masowego przekazu i określa ich podstawowe funkcje;
• określa rodzaje czasopism;
• odróżnia język potoczny od literackiego;
• zauważa podobieństwa i różnicę między utworem literackim a jego adaptacja filmową czy teatralną;
• zauważa w tekście reklamy słownictwo wyrażające perswazję;
• korzysta ze słownika frazeologicznego;
• analizując tekst posługuje się większością terminów i pojęć zapisanych w podstawie programowej;
• koncentruje się na słuchaniu wypowiedzi rozmówców;
• przygotowuje słuchowisko i scenkę dramatyczną;
• krytycznie słucha wypowiedzi;
• ocenia wypowiedź swoją i innych;
• zachowuje poprawność językową i stylistyczną dłuższych wypowiedzi;
• dobiera odpowiednio słownictwo bliskoznaczne;
• redaguje fragment dziennika, kartkę z pamiętnika, charakterystykę, list oficjalny, notatkę, sprawozdanie;
• buduje wypowiedź o trójdzielnej kompozycji z zachowaniem reguł interpunkcyjnych, ortograficznych i językowych;
• dostosowuje zapis do formy wypowiedzi;
• stosuje słownictwo odpowiednie do rodzaju i celu wypowiedzi;
• w opowiadaniu twórczym i odtwórczym stosuje opis przedmiotu, miejsca, postaci oraz wplata dialog;
• opisuje dzieło plastyczne;
• streszcza tekst w porządku chronologicznym;
• konstruuje szczegółowy plan wydarzeń;
• dba o estetykę zapisu;
• charakteryzuje postać i ocenia jej postępowanie i dostrzega motywy działania;
• rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy;
• stosuje zasady koniugacji i deklinacji;
• rozróżnia części zdania i rodzaje zdań;
• rozróżnia zdania pojedyncze i złożone i potrafi je przekształcać;
• zna rodzaje zdań złożonych;
• buduje zdania z różnymi typami podmiotu i orzeczenia;
• rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe;
• stara się wykonać wykresy poszczególnych rodzajów zdań;
• tworzy rodzinę wyrazów i bada budowę słowotwórczą wyrazu;
• potrafi zinterpretować związki frazeologiczne i zastosować je;
• w zakresie ortografii doskonali umiejętności nabyte w klasach poprzednich oraz :
• przenosi wyrazy zawierające przedrostek;
• stara się stosować zasady pisowni „nie” z różnymi częściami mowy;
• pisze poprawnie liczebniki;
• stosuje zasady interpunkcyjne poznane w klasach 4 i 5.
• poprawnie zapisuje przedrostki;
• stosuje zasady pisowni i, j po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę.

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej;
• buduje spójne i logiczne wypowiedzi posługując się poprawnym i bogatym słownictwem;
• uczestniczy aktywnie w dyskusji na dany temat, przedstawia logiczne, rzeczowe argumenty, stara się przekonać uczestników dyskusji do przyjęcia jego stanowiska;
• wzbogaca wypowiedzi o niewerbalne środki wyrazu stosowne do sytuacji;
• mówi o swoich przeżyciach w danej sytuacji , nazywa przeżycia bohatera literackiego;
• charakteryzuje i ocenia bohatera literackiego;
• dokonuje oceny moralnej bohatera;
• wygłasza z pamięci teksty, podejmuje próbę interpretacji głosowej;
• zwraca uwagę na poprawność językową i stylistyczną swoich wypowiedzi;
• przeprowadza wywiad;
• czyta ze zrozumieniem i interpretuje tekst literacki;
• rozpoznaje środki stylistyczne i wskazuje ich funkcje;
• na podstawie analizy utworów literackich podejmuję próbę interpretacji znaczenia i miejsca człowieka w świecie;
• wyróżnia gatunki powieści;
• posługuje się terminami: fabuła, akcja, wątek;
• wyszukuje i określa elementy świata przedstawionego w literaturze;
• wskazuje rymy i odróżnia ich rodzaje;
• wskazuje cechy powieści i opowiadania;
• nazywa środki masowego przekazu i określa ich podstawowe funkcje;
• określa rodzaje czasopism;
• odróżnia język potoczny od literackiego;
• zauważa podobieństwa i różnice między utworem literackim a jego adaptacja filmową czy teatralną;
• wyjaśnia mechanizmy oddziaływania reklam;
• korzysta ze słownika frazeologicznego;
• analizując tekst, posługuje się terminami i pojęciami zapisanymi w podstawie programowej;
• dostrzega różnicę między tekstem literackim a naukowym i publicystycznym;
• przygotowuje słuchowisko i scenkę dramatyczną;
• słucha wypowiedzi krytycznie i dostrzega przenośny sens tekstu;
• na podstawie wysłuchanego tekstu tworzy notatkę, potrafi stworzyć mapę mentalną;
• wskazuje błędy w wypowiedziach innych osób, uzupełnia wypowiedź niepełną;
• zachowuje poprawność językową i stylistyczną dłuższych wypowiedzi;
• dobiera odpowiednio słownictwo bliskoznaczne;
• pisze różnorodne wypowiedzi dostosowane do sytuacji komunikacyjnej;
• buduje wypowiedź o trójdzielnej kompozycji z zachowaniem reguł interpunkcyjnych, ortograficznych i językowych;
• dostosowuje zapis do formy wypowiedzi;
• w opowiadaniu twórczym i odtwórczym stosuje opis przedmiotu, miejsca, postaci oraz wplata dialog;
• wyjaśnia treści przenośne i symboliczne oraz konteksty interpretacyjne w opisie dzieła plastycznego;
• dba o estetykę zapisu;
• charakteryzuje postać, ocenia jej postępowanie i dostrzega motywy działania;
• poprawia własne błędy językowe i stylistyczne;
• poprawnie używa form odmiennych i nieodmiennych części mowy, analizuje ich funkcję w zdaniu;
• dokonuje rozbioru gramatycznego i logicznego wypowiedzenia pojedynczego, rysuje wykres;
• stosuje zasady koniugacji i deklinacji;
• rozróżnia części zdania i rodzaje zdań;
• zna rodzaje zdań złożonych;
• buduje zdania z różnymi typami podmiotu i orzeczenia;
• rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe;
• tworzy rodzinę wyrazów i bada budowę słowotwórczą wyrazu;
• porządkuje rodziny wyrazów;
• potrafi zinterpretować związki frazeologiczne i zastosować je;
• w zakresie ortografii doskonali umiejętności nabyte w klasach poprzednich oraz :
• przenosi wyrazy zawierające przedrostek;
• stosuje zasady pisowni „nie” z różnymi częściami mowy;
• pisze poprawnie liczebniki;
• stosuje zasady interpunkcyjne poznane w klasach 4 i 5.
• poprawnie stosuje wszystkie znaki interpunkcyjne w wypowiedziach;
• poprawnie zapisuje przedrostki;
• stosuje zasady pisowni i, j po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę.

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• czyta teksty spoza listy lektur obowiązkowych;
• twórczo prezentuje wybrane lektury;
• samodzielnie gromadzi i twórczo opracowuje wiadomości z różnych źródeł na wskazany temat;
• swobodnie prezentuje rozległą wiedzę na wskazany lub wybrany temat;
• inicjuje dyskusje, podsumowuje rozważania;
• świadomie posługuje się różnymi środkami stylistycznymi w celu ożywienia i uplastycznienia własnej wypowiedzi;
• redaguje teksty przemyślane pod względem kompozycyjnym, bogate treściowo, wyróżniające się twórczym ujęciem problemu i napisane żywym, barwnym językiem;
• odnosi sukcesy w poza szkolnych konkursach polonistycznych;
• aktywnie uczestniczy w polonistycznych przedsięwzięciach organizowanych na terenie szkoły.

 

KLASA V

 
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Ocena końcowa jest wypadkową ocen cząstkowych, które uczeń otrzyma w ciągu roku szkolnego.

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy V,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,
• posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,
• z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,
• współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,
• wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi.

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy V,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować  je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji,
• posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w  piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

OCENA DOBRA

Uczeń:

• w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy V,
• samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela – trudne,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych i stylistycznych,
• bierze czynny udział w lekcji,
• wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

• częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy V,
• samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy nauczyciela,
• odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi cechuje ubogie słownictwo,
• wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,
• niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,
• rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

• opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej dla  klasy V,
• większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,
• czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,
• ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,
• nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,
• nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,
• pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,
• często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

• nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach  z zakresu podstawy programowej dla klasy V,
• ma kłopoty z techniką czytania,
• nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,
• wykazuje się niechęcią do nauki,
• zaniedbuje wykonywanie prac domowych,
• nie angażuje się w pracę grupy.

Zakres wiadomości i umiejętności zapisanych w podstawie programowej dla klasy V

Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń:

• omawia elementy świata przedstawionego w poezji, wyodrębnia obrazy poetyckie, określa nastrój wiersza,
• zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, przenośnia (metafora), ożywienie, uosobienie, pytanie retoryczne oraz określa ich funkcję,
• rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, strofę, rym (dokładne i niedokładne), rytm, refren, liczbę sylab w wersie,
• rozpoznaje podmiot liryczny/osobę mówiącą w wierszu,
• opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność, 
• wskazuje w utworze bohaterów ( w tym drugoplanowych, głównych) i narratora, charakteryzuje ich,
• określa tematykę oraz problematykę utworu, 
• nazywa wrażenia, jakie budzi w nim czytany tekst, 
• określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi,
• przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia,
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach,
• wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera,
• wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio,
• określa temat i główną myśl tekstu, 
• dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie),
• odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych,
• rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach,
• odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze,
• wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka),
• rozpoznaje czytany utwór jako: wywiad, opowiadanie, powieść, fantazy, nowela, mit, dziennik, dedykację, legendę, baśń, komiks oraz wskazuje ich cechy gatunkowe, 
• rozpoznaje teksty informacyjne, publicystyczne i reklamowe,
• wskazuje punkt kulminacyjny oraz puentę w utworze,
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych,  w tym słuchowisk i reportaży radiowych, wie czym jest koncert,
• odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia,
• świadomie i z uwagą odbiera filmy, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży.

Kształcenie językowe

Uczeń:

• identyfikuje tekst jako komunikat, identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi, 
• określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi, 
• rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała),
• rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba,  w tym potrafi odróżnić głoski miękkie od twardych,
• rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i  rozkazujące – rozumie ich funkcje i je stosuje,
• rozpoznaje zdania pojedyncze nierozwinięte od rozwiniętych,
• rozpoznaje w wypowiedziach części mowy, określa ich funkcje w tekście,
• odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych, 
• rozpoznaje formy przypadków, liczby i rodzaju gramatycznego rzeczownika, przymiotnika oraz określa ich funkcje w wypowiedzi, 
• poprawnie stopniuje przymiotniki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach,
• dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi,
• rozpoznaje bezosobowe formy czasownika,
• rozpoznaje formy liczby, osoby, tryby czasu czasownika oraz określa ich funkcje w wypowiedzi,
• poprawnie stopniuje przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach,
• rozpoznaje przyimek i określa jego rolę w wypowiedzi,
• rozpoznaje spójnik i jego funkcję w wypowiedzi,
• nazywa części zdania (podmiot, podmiot szeregowy, podmiot domyślny, przydawka, orzeczenie, dopełnienie, okolicznik) i rozpoznaje ich funkcje składniowe  w wypowiedzeniach,
• rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdania pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, rozumie ich  funkcje i stosuje w praktyce językowej,
• przekształca konstrukcje zdaniowe, np. zdania w równoważniki zdań i odwrotnie, zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie,
• stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi, 
• pisze poprawnie pod względem ortograficznym, stosuje zasady pisowni,
• poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, wielokropka, dwukropka,
• rozróżnia synonimy/wyrazy bliskoznaczne oraz antonimy/wyrazy przeciwstawne, rozumie ich funkcje w   tekście i stosuje we własnych wypowiedziach.

Tworzenie wypowiedzi ustnych i pisemnych

Uczeń:

• zna zasady budowania akapitów,
• uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu,
• tworzy wypowiedzi pisemne i ustne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym w następujących formach gatunkowych: List prywatny, opis przedmiotu, opis postaci, opis krajobrazu,  notatka, plan (ramowy i szczegółowy)  tekstu, opowiadanie twórcze i odtwórcze, zaproszenie, dialog, podziękowanie, ogłoszenie, kartka z pozdrowieniami i życzeniami, e-mail, sprawozdanie ( z wydarzenia, filmu, spektaklu), dedykację,
• wygłasza z pamięci tekst ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym, z następstwem pauz.

Samokształcenie:

• doskonali ciche i głośne czytanie, 
• korzysta ze słownika języka polskiego, ze słownika ortograficznego, encykopedii,
• doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji, 
• zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line), 
• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań,
• korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje, 
• poznaje życie kulturalne swojego regionu.

 

KLASA VII

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Ocena końcowa jest wypadkową ocen cząstkowych, które uczeń otrzyma w ciągu roku szkolnego.

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• opanował  wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je  w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,
• posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,
• z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,
• współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,
• wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi.

 

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji,
• posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

 

OCENA DOBRA

Uczeń:

• w większości opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII,
• samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela – trudne,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych i stylistycznych,
• bierze czynny udział w lekcji,
• wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

 

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

• częściowo opanował wiadomości i umiejętności zapisane w podstawie programowej dla klasy VII,
• samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy nauczyciela,
• odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi cechuje ubogie słownictwo,
• wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,
• niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,
• rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

 

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

• opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,
• czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,
• ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,
• nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,
• nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,
• pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,
• często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

 

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

• nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach  z zakresu podstawy programowej,
• ma kłopoty z techniką czytania,
• nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,
• wykazuje się niechęcią do nauki,
• zaniedbuje wykonywanie prac domowych,
• nie angażuje się w pracę grupy.

 

Zakres wiadomości i umiejętności zapisanych w podstawie programowej dla klasy VII

 

Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju, 
• wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog,
• rozróżnia gatunki epiki, liryki i dramatu: nowela (powtórzenie i uzupełnienie wiadomości), opowiadanie (powtórzenie), fraszka, pieśń, sonet, satyra, ballada, komedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich, 
• zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje,  
• rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje, 
• zna pojęcie ironii, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej funkcje, 
• określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji,
• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji,
• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. historycznoliteracki, kulturowy, biograficzny,
• interpretuje dzieła sztuki (obraz, rzeźba, grafika, fotografia),
• określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury,
• znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych,
• wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze, 
• wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego,
• dostrzega różnice między literaturą piękną a  publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa. 

 

Kształcenie językowe

Uczeń:

• rozumie pojęcia głoska, litera, sylaba,
• rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie; rozumie rozbieżności między mową a pismem,
• wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i  miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych,
• pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni,
• funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę, 
• rozumie pojęcie akcent; zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów, 
• odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się, 
• rozumie konstrukcje strony biernej i czynnej czasownika,
• rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie, 
• zna zasady pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy,
• rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), 
• rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone,
• odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie, 
• poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne,
• rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach,
• rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaj formantu, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń,
• dostrzega zróżnicowanie słownictwa, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście,
• zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy. 

Tworzenie wypowiedzi ustnych i pisemnych

Uczeń:

• gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi, 
• tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych),
• tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wywiad, prezentacja, wypowiedź argumentacyjna, rozprawka, różne rodzaje opisów – sztuki, przeżyć, sytuacji (powtórzenie i uzupełnienie), charakterystyka, 
• wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych, 
• odróżnia przykład od argumentu,
• przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego, 
• zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie,
• rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi.

Samokształcenie

Uczeń:

• rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,
• rozwija nawyki systematycznego uczenia się,
• rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii,
• rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji,
• uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie, 
• zbiera informacje o historii regionu,
• dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów,
• uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje),
• rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy,
• przygotowuje prezentację na zadany temat np. o wybranej lekturze (prowadzenie lekcji),
• wskazuje źródła wykorzystanych informacji,
• współpracuje z innymi uczniami,
• wyszukuje dodatkowe teksty zgodne z tematyką rozdziału.
   

KLASA VIII

 
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Ocena końcowa jest wypadkową ocen cząstkowych, które uczeń otrzyma w ciągu roku szkolnego.

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej,
• posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych,
• z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,
• współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,
• wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi.

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji,
• posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

OCENA DOBRA

Uczeń:

• w większości opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela – trudne,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych i stylistycznych,
• bierze czynny udział w lekcji,
• wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

• częściowo opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy nauczyciela,
• odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi cechuje ubogie słownictwo,
• wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,
• niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,
• rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

• opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,
• czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,
• ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,
• nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,
• nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,
• pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,
• często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

OCENA NIEDOSTATECZNA

Uczeń:

• nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach z zakresu podstawy programowej,
• ma kłopoty z techniką czytania,
• nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,
• wykazuje się niechęcią do nauki,
• zaniedbuje wykonywanie prac domowych,
• nie angażuje się w pracę grupy.

 

Zakres wiadomości i umiejętności zapisanych w podstawie programowej dla klasy VIII

Uczeń powinien opanować treści wymagane w klasach IV–VII, a ponadto

W zakresie kształcenia literackiego i kulturowego

Uczeń:

• wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu, porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie,
• dostrzega różnice między literaturą piękną a innymi rodzajami piśmiennictwa,
• rozróżnia rodzaje i gatunki literackie (w tym pamiętnik, komedię, fraszkę, sonet, pieśń, tren, balladę, epopeję, tragedię),
• rozpoznaje w utworze środki stylistyczne (neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokacja, symbol, alegoria) i określa ich funkcje,
• rozpoznaje gatunki dziennikarskie (reportaż, wywiad, artykuł, felieton) i określa ich podstawowe cechy,
• rozpoznaje w utworach rodzaje komizmu i określa ich funkcje,
• rozpoznaje w tekście ironię i określa jej funkcję,
• określa problematykę egzystencjalną w tekście i poddaje ją refleksji,
• uwzględnia w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty,
• wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze,
• określa wartości etyczne i estetyczne w tekstach kultury,
• recytuje utwór literacki w interpretacji zgodnej z jego tematem i stylem,
• interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia),
• znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

W zakresie kształcenia językowego

Uczeń:

• zna mechanizm uproszczeń i upodobnień fonetycznych, zaniku dźwięczności w wygłosie i rozumie ich znaczenie dla wymowy i pisowni,
• w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaje formantów i wskazuje ich funkcje w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozróżnia realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu; rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń,
• zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy,
• rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie,
• rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone,
• odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie,
• rozumie i stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu,
• dostrzega zróżnicowanie słownictwa, rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu, wyrazy rodzime i zapożyczone,
• zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście,
• rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, używa poprawnie ich form gramatycznych,
• rozumie znaczenie homonimów,
• wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka,
• rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu, rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje podstawowe style funkcjonalne,
• zna zasady grzeczności językowej i stosuje ją w wypowiedziach,
• rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich,
• rozumie, na czym polega błąd językowy,
• wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych,
• poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne, wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych,
• zna i stosuje w praktyce zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy.

W zakresie tworzenia wypowiedzi

Uczeń:

• tworzy wypowiedź, zachowując zasady kompozycji, budowy akapitu jako spójnej całości myślowej oraz spójności językowej między akapitami,
• redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi,
• funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę,
• wykorzystuje znajomość tezy i hipotezy oraz argumentów przy redagowaniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych,
• odróżnia przykład od argumentu,
• przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego,
• rzeczowo uzasadnia własne zdanie w dyskusji,
• rozpoznaje w wypowiedziach środki perswazji i manipulacji oraz określa ich funkcje,
• zna i stosuje zasady etyki wypowiedzi,
• tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, rozprawka, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad,
• wykonuje przekształcenia na tekście cudzym: skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje, formułuje pytania do tekstu,
• dokonuje interpretacji głosowej tekstów.

W zakresie samokształcenia

Uczeń:

• korzysta z informacji, respektując prawa autorskie,
• rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,
• uczestniczy w życiu kulturalnym swojego regionu,
• realizuje projekty edukacyjne,
• przygotowuje prezentacje, wykorzystując technologie multimedialne,
• samodzielnie prezentuje wyniki swojej pracy,
• systematycznie się uczy,
• pogłębia wiedzę przedmiotową poprzez udział w wykładach, konkursach,
• potrafi formułować opinie i rozwija umiejętność krytycznego myślenia.